ÖNSÖZ
İslam medeniyetinin yakın tarihteki en önemli temsilcilerinden biri kuşkusuz Osmanlı devletidir. Asırlara yayılan bir siyasa, bilim, kültür ve sanat üreten bu devlet birçok ilim havzasını da kendinde toplamıştır. Balkan havzası Osmanlı ile kayda değer bir zaman diliminde inşa eden, artı değer üreten, öngörülebilir bir hukuki siyaset, toplum pratiği ortaya koyabilmiştir. Modernite, kapitalist ekonomi, modern devlet, modern ulus ve ideolojiler dünya tarihinin yeni bir döneme geçişini sağlarken Osmanlı ve İslam medeniyeti bu değişim ve dönüşümden payını olumsuz bir şekilde alarak ciddi bir gerileme ve krize girmiştir. Osmanlı’nın Balkanlardan çekilmesini doğuran bu süreç asırlarca hakim grup olarak bölgede yaşayan önemli bir nüfusu göçe zorlasa da önemli bir toplumsal kesim de bu coğrafyada yaşamaya devam etmiştir.
Elinizdeki bu eser Osmanlı sonrası yeni bir medeniyetin iktidarında azınlık olarak var olma mücadelesi veren Müslümanların yeni dünya düzenine karşı verdikleri kurumsal cevabın kısa bir hikayesini tarihe not düşmeyi amaçlamaktadır. Balkanlarda ilk dönem Osmanlı medreselerinden biri olan Meddah Medresesi’nin 1923 yılında Fatih medresesi mezunu Ataullah Kurtiş tarafından yeniden ihya edilip yeni bir çehreye büründürülmesinden sonra aradan yaklaşık bir asır geçti. Bu doğrultuda 07-08 Kasım 2023 tarihlerinde Üsküp’te Balkan Çalışmaları Vakfı, İslami İlimler Araştırma Vakfı, Uluslararası Balkan Üniversitesi, Üsküp Müftülüğü ve Sofya Yüksek İslam Enstitüsü işbirliğinde bir sempozyum gerçekleştirildi. Sempozyumda sunulan metinlerin yeniden düzenlenip geliştirilmesiyle ortaya çıkan bu çalışmanın alanında kurucu bir eser olması temenni edilmekte ve Osmanlı sonrası Balkan Müslümanlarının yaşadığı, yüzleştiği, cevap ürettiği birçok meseleyi içerdiği düşünülmektedir.
Bu çerçevede bu eserin ortaya çıkmasında emek veren başta İSAV olmak üzere tüm kurum ve kuruluşlara hususiyetle de Prof. Dr. Bedrettin Çetiner’e, Ahmet Yıldız’a, Kenan İsmaili’ye, Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Tırabzon’a, Prof. Dr. Lütfi Sunar’a, Prof. Dr. İlyas Çelebi’ye, Elif Ruşiti ve Zehra A. Sadiki’ye sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.
